Το έθιμο της Πασχαλινής λαμπάδας που ανάβουμε το βράδυ της Ανάστασης χρονολογείται από τους πρώτους χριστιανικούς χρόνους, από όταν ακόμα οι νεοφώτιστοι χριστιανοί βαφτίζονταν το Μεγάλο Σάββατο και την Κυριακή του Πάσχα.

Η λαμπάδα ουσιαστικά αποτελούσε σύμβολο του νέου φωτός του Χριστού, που επρόκειτο να φωτίσει την ψυχή του νεοφώτιστου.

Άλλος ένας συμβολισμός της Πασχαλινής λαμπάδας είναι ότι αναπαριστά το φως που έφερε στην ανθρωπότητα ο Χριστός όταν «νίκησε» το θάνατο, και το σκοτάδι, μέσω της Ανάστασης του.

Με το πέρασμα όμως των χρόνων, η χριστιανική Εκκλησία κράτησε μονάχα τον συμβολισμό της λαμπάδας που αφορά την Ανάσταση του Χριστού, μιας και σταδιακά η σύνδεση της με τη βάπτιση έπαψε να υφίσταται.

Μάλιστα, ακόμη και το χρώμα της λαμπάδας έχει, με τη σειρά του, ειδικό συμβολισμό. Συγκεκριμένα, καφέ λαμπάδες κρατάμε την Μεγάλη Παρασκευή στον Επιτάφιο, μιας και το χρώμα αυτό συμβολίζει το πένθος των πιστών για τα Πάθη και το θάνατο του Χριστού. Λευκές λαμπάδες είθισται να κρατάμε το Μεγάλο Σάββατο στην Ανάσταση, καθώς το χρώμα αυτό υποδηλώνει τον εορτασμό για τη χαρά της Ανάστασης του Χριστού. Στις μέρες μας, βέβαια, πολύ επιλέγουν την Πασχαλινή τους λαμπάδα σε διάφορα φωτεινά χρώματα, κι όχι απαραίτητα σε λευκό.

Για την ακρίβεια, λίγο πριν τα μεσάνυχτα, όλα τα φώτα της εκκλησίας σβήνουν και πέφτει παντού σκοτάδι. Στη συνέχεια ο ιερέας ψάλλει το «Δεύτε λάβετε φως», βγαίνει με τη λαμπάδα του αναμμένη με το Άγιο φως, και μέσα από την Ωραία Πύλη το προσφέρει στους πιστούς.

Τέλος η Πασχαλινή λαμπάδα συμβολίζει επίσης και τον ήλιο της Άνοιξης. Το Άγιο φως, με το οποίο την ανάβουμε κατά την Ανάσταση συμβολίζει το φως της γνώσης και της αγάπης.